Komentarz do Mk 7:19

I. Widzimy, jak różnie tłumacze oddają ten fragment. Kluczowym elementem jest imiesłów καθαρίζων – oczyszaczając. Ogólnie rzecz ujmując, konstrukcje imiesłowowe mogą stwarzać komplikacje w tłumaczeniu. Z greki przekłada się je na kilka sposobów, stąd wiele odcieni znaczeniowych w naszych tekstach. Należy zauważyć, że niektórzy przekazali imiesłów καθαρίζων dosłownie, zaś inni dodali poboczne zdanie wyjaśniające. W zasadzie mamy trzy możliwości tłumaczeń mianowicie:

1. zdanie oznajmujące tak większość przekładów

2. pytanie (tak: PI, EDG oraz wydawca tekstu krytycznego NA)

3. zdanie z pytaniem w zawieszeniu (tak np. PE).

Otóż participium καθαρίζων część translacji (BT, BP, SK, NŚ, PE) odnosi do osoby Jezusa:
„Tak uznał wszystkie potrawy za czyste”, a część do najbliższego rzeczownika w bierniku, leksemu ἀφεδρῶνα – czyli ustępu (tak: EDW, EDG, PE, PI).

Wprawdzie w tym ostatnim wypadku imiesłów καθαρίζων powinien być w innym rodzaju i przypadku niż rzeczownik (tj. καθαρίζοντα w acc. masc. sing. – ustępu oczyszczającego ...), do którego się odnosi, ale wtedy – jak wskazują niektórzy egzegeci – jest to przykład pewnego zjawiska gramatycznego, mianowicie: braku kongruencji95 tj. formalnej zgodności przynależących do siebie części zdania pod względem:
a) liczby (podmiot i orzeczenie);
b) rodzaju, liczby, przypadku (rzeczownikowe części zdania).
Jest to dość powszechnie spotykane zjawisko w grece NT96. Należałoby wtedy przełożyć: „... na zewnątrz (do ustępu), gdzie usuwane są nieczystości.”

Na podstawie kontekstu myślowego wydaje się jednak, że pierwsza interpretacja jest bardziej prawdopodobna. Praktycznie jednak, z punktu widzenia gramatyki, także drugie rozwiązanie jest możliwe, co także ma swój wyraz w przytoczonych przekładach.

II. Ciekawą hipotezę nakreśla G. Vermes97. Podaje on mianowicie dwie możliwości:

  • wykorzystując eufemistyczne określenie wychodka i oddaje ten fragment w następujący sposób:

    ...nie wchodzi do jego serca, lecz do żołądka i zostaje wydalone na "miejsce", gdzie wszystkie ekskrementy "są oczyszczane".

  • lub tłumaczy grą słów w aramejskim oryginale:

    ...wchodzi do jego brzucha i zostaje wrzucone do oczyszczenia, które oczyszcza wszelką potrawę.

W tym ostatnim zdaniu mielibyśmy prawdopodobnie semicką konstrukcję idem per idem.

III. Jako ciekawostkę na koniec warto podać informację, że według komentarza do PE wydawcy podają, że wyrażenie: "jest wydalane na zewnątrz", dosłownie brzmi:

"jest wydalane do kloaki".

Dodatkowo podano, że inni tłumaczą:
"(...) a następnie jest wydalane na zewnątrz? W ten sposób oczyścił wszystkie pokarmy."

lub:
"(...) a następnie jest wydalane do kloaki, która oczyszcza wszystkie pokarmy?"

Jak zauważymy "inne" tłumaczenia, to nie te, które w Polsce są znane. Wydaje się, że tłumacz przekładu KUL-owskiego i BL o. Langkammer raczej dość swobodnie sparafrazował ten fragment.

Patrz także tekst: Rz 14:14.

Dalsze pogłębienie tematyki polecam linki:
  1. R.T. France – The Gospel of Mark: a commentary on the Greek text, str: 275-294, (szczególnie s. 291) z serii: The New International Greek Testament Commentary Wm.B. Eerdmans Publishing Co. 2002.
  2. W.L. Lane – The Gospel according to Mark, str: 252-258, z serii: The New International Commentary on the New Testament Wm.B. Eerdmans Publishing Co. 1974.
  3. J.R. Edwards – The Gospel according to Mark, str. 204-214, z serii: The Pillar New Testament Commentary Wm.B. Eerdmans Publishing Co. 2002.
  4. C.E.B. Cranfield – The Gospel according to Saint Mark: an introduction and commentary, str. 241, z serii: The Cambridge Greek Testament Commentary, published by The Press Syndicate of the University of Cambridge, Cambridge Univeristy Press 1977.
  5. R.C.H. Lenski – The Interpretation of St. Mark's Gospel, str. 296-298, published by Augsburg Publishing House, 2008.
    Analiza gramatyczno-filologiczna Mk 7:19    
ὅτι – coniunctio – spójnik: że, dlatego, że; ponieważ; dlatego, że; jako, że; gdyż;

οὐκ – adverbium – od οὐ; przed samogłoską οὐκ lub przed przydechem mocnym οὐχ – nie;

εἰσπορεύεται; – verbum, indicativus praesentis medii et passivi 3 persona singularis – czasownik od: εἰσπορεύομαι – przychodzić, wchodzić, wpadać, wprowadzać, wtargnąć, wciskać się;

αὐτοῦ – pronomen, genetivus masculinum 3 persona singularis – zaimek od: αὐτός, – ή, – ό – jego, jej, jego;

εἰς – praepositio (+ acc.) – przyimek: o kierunku: do, ku, na, w; o terminie: do, aż, przez, aż do, na; o granicy i mierze czynności: do, aż do, około, po; o przyczynie: z powodu, ze względu, na skutek; o stosunku do osoby lub rzeczy: względem, co do, o (kimś); o sposobie: na (obecny sposób), na (miarę), w (miarę); o celu lub przedmiocie: dla, na, ku;

τὴν καρδίαν – substantivum, accusativus femininum singularis – καρδία ἡ – serce; met.: rozum, myśl, intelekt, inteligencja, zdolnośc miłowania, wola, dusza; skłonność;

ἀλλ' – particula – (w jęz. pol. spójnik) – od: ἀλλά – ale, lecz, a, ależ, tylko, albowiem, przynajmniej, bowiem, wszelako, atoli; to przecież, lecz także, w każdym razie, do czegóż; teraz; oprócz; ale wszakże, ale jednakże, ależ przecież, ale mimo to, nawet; -że;

εἰς – praepositio (+ acc.) – jak wyżej;

τὴν κοιλίαν – substantivum, accusativus femininum singularis – rzeczownik od: κοιλία ἡ – jama brzuszna, wnętrzności; żołądek, jelita, brzuch, wnętrze, łono;

καὶ – coniunctio – spójnik: i, a;

εἰς – praepositio (+ acc.) – jak wyżej;

τὸν ἀφεδρῶνα – substantivum, accusativus masculinum singularis – rzeczownik od: ἀφεδρών ὁ – wychodek, ustęp, kloaka;

ἐκπορεύεται – verbum, indicativus praesentis medii et passivi 3 persona singularis – czasownik od: ἐκπορεύομαι – pass.: być wywoływanym, być wyprowadzanym (ze śmierci); act.: wychodzić, wyruszać, wypływać; pochodzić;

καθαρίζων – verbum, participium praesentis activi nominativus masculinum singularis – imiesłów od: καθαρίζω – oczyszczać, czynić czystym (z czegoś), czyścić, usuwać (coś); uzdrawiać, uznawać za czyste, ogłaszać jako czyste; pass.: być oczyszczanym;

πάντα – adiectivum, accusativus neutrum pluralis – przymiotnik od: πᾶς, πᾶσα, πᾶν – każdy, wszystek, cały;

τὰ βρώµατα – substantivum, accusativus neutrum pluralis – rzeczownik od: βρῶμα τό – żywność, potrawa, pokarm, jedzenie; zjedzenie, spożycie; smak; rdza, rozkład, zepsucie;
            Krytyka tekstu Mk 7:19            

7:19 Tekst przekazany w zasadzie jednomyślnie, choć są świadectwa tekstowe wykazujące nieznaczne rozbieżności.

        Wnioski dotyczące Mk 7:19        

Rozważany fragment jest dość kontrowersyjny i może być podstawą dla kwestii, czy uznawać kategorie pokarmów "czystych" i "nieczystych". Jak wiemy, są ugrupowania chrześcijańskie, które taki podział stosują (np. Adwentyści Dnia Siódmego, bracia polscy – arianie itp).

Można dodatkowo zwrócić uwagę, że aby poprawnie wydobyć sens tego tekstu, należy odwołać się do innych fragmentów NT. Przeglądając je, widzimy, że jeśli Jezus tak kategorycznie wypowiedział się na temat czystości pokarmów (jak to jednoznacznie wskazują niektóre tłumaczenia), to skąd tyle dyskusji na ten temat we wczesnym Kościele? (patrz: Ga 2:11-14; Rz 14:14-20; Kol 2:20-23; Dz 10:14-15;98.

Interpretacja, że Jezus uznał wszystkie potrawy za czyste, może być dla niektórych kwestią otwartą, co zresztą skrzętnie wykorzystują rozmaite denominacje chrześcijańskie, budując doktrynę o pokarmach czystych i nieczystych.

  1. 95) Zob. M. Zerwick Biblical Greek, wyd. Editrice Pontificio Instituto Biblico, Roma 1994, par. 15 str. 6;
  2. 96) Inne rodzaje braku kongruencji: w wypadku rzeczowników neutrum w liczbie mnogiej orzeczenie może stać w liczbie pojedynczej lub mnogiej (konstrukcja klasyczna, bardzo częsta). W zdaniach wyrażających prawdy powszechnie znane orzecznik przymiotnikowy może stać w rodzaju nijakim w liczbie pojedynczej zamiast mnogiej itp.; Ponadto częstym zjawiskiem jest tzw. constructio ad sensum tj. dostosowanie liczby orzeczenia do sensu, a nie formalnej liczby podmiotu (do treści podmiotu, a nie do jego formy). Zob. BDF §§ 134, 282 i 296 oraz M. Golias, M. Auerbach Gramatyka grecka, str. 158; Zob. także: Z. Samolewicz Składnia łacińska Wydawnictwo "Homini", Kraków 2006, str. 17;
  3. 97) G. Vermes, Jezus Żyd, ewangelia w oczach historyka, wyd. Znak, Kraków 2003 str. 31.
  4. 98) Zob. Katolicki Komentarz Biblijny, wyd. Oficyna Wydawnicza "Vocatio" 2001, str. 1006;