Komentarz do 1Tes 4:16

1. Widzimy, że prawie wszystkie przekłady oprócz NŚ i PW oddają frazę: ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου w formie: na głos archanioła. Tłumaczenie śJ sugeruje, że to Pan (Jezus) z głosem archanielskim (a wg teologii Towarzystwa Strażnica, jako archanioł Michał) pojawi się przy końcu wieków. Trochę podobnie przekazuje PW jednakże wyraźnie rozróżnia archanioła od Jezusa.

2. Przekład NŚ jest dopuszczalny o tyle, że dopełniacz: ἀρχαγγέλου – "archanioła" możemy oddać przymiotnikiem: archanielskiego/-skim/-ski, zaś sformułowanie: ἐν φωνῇ można przełożyć na: wśród głosu, z głosem, na głos, głosem (dat. instrumenti), analogicznie jak to jest czynione w podobnym wyrażeniu: ἐν φωνῇ μεγάλῃ, które pada kilka razy w księdze Objawienia Jana, np.: 5:2; 14:7.9.15; 19:17, a zdecydowana większość przekładów oddaje podobnie, mianowcie: "potężnym, donośnym, silnym głosem" (także dat. instrumenti). Tekst wyglądałby wtedy następująco:

Ponieważ sam Pan na znak, wśród głosu archanielskiego i przy wtórze trąby Bożej zstąpi z nieba...

Wydaje się, że fraza zaproponowana przez NŚ: "(z) głosem archanielskim" domaga się dopełnienia pewnej czynności, np. obwieszczenia, ogłoszenia itp., bowiem działanie podmiotu w tak przetłumaczonym zdaniu nie jest zbyt jasne.

3. Być może rodzi się także pytanie, czy chodzi o jakiegoś konkretnego archanioła, czy też o nieokreślonego. Niektórzy gramatycy zatem dopatrują się tu konstrukcji zwanej "regułą Apoloniusza"237 i traktują rzeczownik w dopełniaczu bez rodzajnika, tj. ἀρχαγγέλου jako określony. Wtedy z punktu widzenia teologii chodziłoby o konkretnego archanioła, co chyba nie do końca byłoby na rękę śJ. Jeszcze inni traktują ten rzeczownik jako monadyczny (jednostkowy), który nie wymaga rodzajnika, ale także ukonkretnia, o kogo chodzi.

4. Warto tu jeszcze zwrócić uwagę, na pewne terminologiczne podobieństwo z fragmentem 1Kor 15:52, w którym zwrot: ἐν τῇ ἐσχάτῃ σάλπιγγι – na dźwięk ostatniej trąby przekład śJ tłumaczy: podczas ostatniej trąby, a nie tak, jak w rozważanym wersecie z 1Tes mianowicie: z ostatnią trąbą. Jest to dość dziwna niekonsekwencja, tym bardziej, że oba teksty można uznać za paralelne.

Gdyby zatem przyjąć leksem proponowany w 1Kor 15:52 wg NŚ (oczywiście nie zwracając uwagi na stylistykę i komunikatywność przekazu) mielibyśmy podobną do innych tłumaczeń frazę:

"ponieważ sam Pan zstąpi z nieba z nakazującym wołaniem, podczas głosu archanielskiego oraz z trąbą Bożą i ci, co umarli w jedności z Chrystusem, powstaną pierwsi"

5. Patrząc dodatkowo na kontekst, widzimy, że opis dotyczy raczej pewnej sekwencji wydarzeń (stowarzyszonych), pewnych następujących po sobie elementów: tj. na znak, na głos archanioła i dźwięk trąby zacznie się interewencja Jezusa, stąd większość tłumaczy widzi w przyimku ἐν formę wyrażającą sposób działania (dativus modi) lub osobę (rzecz) towarzyszącą238 (komuś, czemuś) – "wraz z archaniołami" (dativus sociativus).

    Analiza gramatyczno-filologiczna 1Tes 4:16   
ὅτι – coniunctio – spójnik: że, ponieważ; dlatego, że; jako, że; bowiem, albowiem, bo;

αὐτὸς – pronomen, accusativus masculinum 3 persona singularis zaimek od: αὐτός, –ή, –ό – jego, jej, jego;

αὐτὸς ὁ κύριος – sam Pan;

ὁ κύριος – substantivum, nominativus masculinum singularis – rzeczownik: pan, władca, gospodarz, właściciel;

ἐν – praepositio (+ dat.) – przyimek: w, na (coś, kogoś); z, przy, blisko, obok, wśród, za, między, u, od, do, pod, przez, przed, podczas, gdy, ponieważ, za przyczyną, za pomocą, przy pomocy, w obecności, z powodu, dzięki, w czasie, w ciągu, podstępem, ze względu; *w jedności*

κελεύσµατι – substantivum, dativus neutrum singularis – rzeczownik od: κέλευσμα, τό – rozkaz, nakaz, polecenie, hasło, zawołanie, krzyk, wołanie;

ἐν – jak wyżej;

φωνῇ – substantivum, dativus femininum singularis – rzeczownik od: φωνή, ἡ – dźwięk, ton, brzmienie, głos; mowa, język, narzecze, wołanie; grzmot, szum, łomot, łoskot; trzepot;

ἀρχαγγέλου – substantivum, genetivus masculinum singularis – rzeczownik od: ἀρχάγγελος, ὁ – archanioł;

καὶ – coniunctio – spójnik: i, a;

ἐν – jak wyżej;

σάλπιγγι – substantivum, dativus femininum singularis – rzeczownik od: σάλπιγξ, ἡ – trąba, surma, dźwięk trąby, sygnał, hasło;

θεοῦ, – substantivum, genetivus masculinum singularis – rzeczownik od: θεός, ὁ – bóg, Bóg;

καταβήσεται – verbum, indicativus futuri medii 3 persona singularis – czasownik od: καταβαίνω – iść, wychodzić, schodzić, zstępować, spadać, zstąpić (z krzyża, z góry, z nieba);

ἀπ' – praepositio (+ gen.) – przyimek ἀπό: o miejscu: od, z, z dala od, skądś, dla; ze strony, przed; o czasie: od, z, po, odkąd, odtąd, od kiedy, poza, od … do …; o odległości: około, (daleko) od, na (odległość); przyczynowo: za coś, stąd, od czegoś, od kogoś; z powodu czegoś, dzięki czemuś, z pomocą, z siebie;

οὐρανοῦ, – substantivum, genetivus masculinum singularis – rzeczownik od: οὐρανός, ὁ – niebo;

καὶ – coniunctio – spójnik: i, a;

οἱ νεκροὶ – rzeczownik odprzytmiotnikowy: zmarli, umarli;

οἱ – articulo, nominativus masculinum pluralis – rodzajnik męski: ten; tu: ci;

νεκροὶ – adiectivum, nominativus masculinum pluralis – przymiotnik od: νεκρός, -ά, - όν: zmarły; umarły, martwy, nieżywy

ἐν – jak wyżej;

Χριστῷ – substantivum, dativus masculinum singularis – rzeczownik od: Χριστός, ὁ – Chrystus, pomazaniec, namaszczony, pomazany, Mesjasz;

ἀναστήσονται – verbum, indicativus futuri medii 3 persona pluralis – czasownik od: ἀνίστημι – intr. z acc. kazać powstać, podnosić, postawić na nogi; obudzić, wskrzesić, wzbudzić; intr. praes. i imperf. powstać, podnieść się, wstawać, wyzdrowieć, zmartwychwstawać;

πρῶτον, – adiectivum, accusativus neutrum singularis – przymiotnik od: πρῶτός, πρώτη, πρῶτον – pierwszy, przedni, czołowy; najwyższy, najważniejszy; adverbium – przysłówek: najpierw, naprzód, wpierw, wcześniej, na początku;
            Krytyka tekstu 1Tes 4:16            

4:16 Tekst przekazany w większości rękopisów jednomyślnie, bez znaczących wariantów.

        Wnioski dotyczące 1Tes 4:16        

Jedynym przekładem odbiegającym od tradycyjnego rozumienia tego fragmentu jest tłumaczenie dokonane przez świadków Jehowy. Wydaje się, że przyczyną takiego przekazu są względy doktrynalne, bowiem teologia Towarzystwa Strażnica utożsamia Jezusa z archaniołem Michałem. Tekst przekładu NŚ zdaje się właśnie podpierać tę tezę.

  1. 237) A ściślej konsekwencją reguły. Wynika z niej, że gdy mamy konstrukcję rzeczownika głównego z rzeczownikiem w dopełniaczu, to mogą one posiadać rodzajniki, ale nie muszą, sens zaś będzie taki sam. Innymi słowy, tożsame są konstrukcje: ὁ λόγος τοῦ θεοῦ = λόγος θεοῦ. Inne np: τῷ λόγῳ τῆς ἀληθείας (Kol 1:5) oraz λόγῳ ἀληθείας (2Kor 6:7). Nie wszyscy jednak zgadzają się z tą regułą ze względu na wiele wyjątków. Niektóre przekłady np. BW odróżniają użycie rodzajnikowe oraz bezrodzajnikowe, stosując wielką literę: "Słowo prawdy" – "słowo prawdy". Dalsza dyskusja zob. np.: D.B. Wallace Greek Grammar Beyond the Basics, an exegetical syntax of the New Testament, Zondervan, Grand Rapids, Michigan 1996, str. 239; 250-252; oraz J.H. Moulton A Grammar of New Testament Greek, vol. III Syntax, N. Turner, T & T Clark Ltd, 1963, str. 179-180; Zob. także: T.F. Middelton The doctrine of the Greek article: applied to the criticism and the illustration of the New Testament, published by Eastburn, Kirk, and Co. New York 1818, str. 28, 38-39;
  2. 238) Zob. Grecko-polski Nowy Testament wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi tłumaczenie: ks. prof. dr hab. Remigiusz Popowski SDB (KUL), dr Michał Wojciechowski (ATK), wyd. Oficyna Wydawnicza str. XXVI;