1. Tekst jest bardzo interesujący z punktu widzenia doktryny chrześcijańskiej. Wywołuje także spory pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami bóstwa Chrystusa. Mamy tu bowiem dwa warianty interpretacyjne:
| dosłowny | werset ten może oznaczać, że to Bóg nabył swój Kościół własną krwią. Takie tłumaczenie jest jednak niejednoznaczne, ponieważ nie może to być Bóg-Ojciec, gdyż to nie On oddał swoją krew, lecz Jego Syn, Jezus (chyba że metaforycznie przyjmiemy, że Syn jest tak bliski Ojcu, że wyrażenie „własną” oznacza Syna)175. |
|---|
| wyjaśniający | dodajemy podmiot, którego należy się domyślić176(tu: "Syna") i wtedy przekaz staje się w pełni jednoznaczny; |
|---|
2. Interesujące dla nas jest wyrażenie: τοῦ αἵµατος τοῦ ἰδίου – jest to konstrukcja składniowa zwana szykiem przydawkowym. Ogólnie tłumaczymy ten zwrot na: "własną krwią". Przymiotnik ἴδιος – oznaczający "swój własny", pozostawia jednak pewną niejednoznaczność, ponieważ forma τοῦ ἰδίου może odnosić się zarówno do leksemu (w grece dopełniacza) αἵµατος – „krew” – i wtedy oznaczałaby:
| a) | własną krwią, krwią swoją itp. (kongruencja zostaje zachowana) |
|---|
| b) | krwią swojego, własnego [Syna] |
|---|
3. Ciekawym przykładem pewnej ewolucji tłumaczeniowej jest NT ks. Romaniuka (KR). Otóż w dwóch pierwszych wydaniach autor tłumaczył zgodnie z tekstem przyjętym w wydaniu krytycznym (edycja Merka z 1964 r., i tak jak u nas NA). Od III wydania oraz w jego BWP widzimy, że Romaniuk zmienił swój przekład, skłaniając się ku interpretacji wyjaśniającej, która przy okazji jest przykładem jednej z reguł transformacji translacyjnej tj. amplifikacją.
Niezbyt komunikatywny przekaz widzimy w NBG. Tutaj tłumacz wybrał wartość słownikową: "szczególny" dla przymiotnika ἴδιος. Oczywiście leksem ten w tym kontekście nie bardzo ma zastosowanie, ponieważ przekład taki sprawia, że nie wiemy do końca, czym lub kogo jest owa "szczególna" krew.
Większość jednak translacji (21 z 26) przekazuje tę frazę w szyku przydawkowym:
-
„przez krew własną (swoją)” (bez tłumaczenia przyimka διά – „przez”) mianowicie narzędnikowo – „własną krwią”.
Na uwagę zasługuje jeszcze fakt, iż dwa przekłady (nota bene prawie identyczne) tj. BP oraz BL tłumaczą parafrazując określenie "krew" jako "śmierć". Innymi słowy, wynika z nich, że Bóg przez swoją śmierć nabył na własność Kościół177
.
4. Na koniec warto wspomnieć, że wyrażenie τοῦ ἰδίου – „własnego” – spotyka się w egzegezie jako synonim: τοῦ ἀγαπητοῦ υἱοῦ – „ukochanego syna” wręcz „krewnego” (Dz 24:13). Zatem w związku z tym ostatnim przykładem można także argumentować, że natchnionemu autorowi chodziło o odniesienie do Syna, tj. Jezusa178
.
- F.F. Bruce – The Acts of the Apostles: The Greek Text with Introduction and Commentary, str: 433-434, Wm.B. Eerdmans Publishing Company 1990.
- M.M. Culy, M.C. Parsons – Acts: a handbook on the Greek text, str: 396, Baylor University Press, Waco, Texas 2003, z serii: A Handbook on the Greek Text, published by Baylor University Press;
20:28 Lekcję θεοῦ popierają rękopisy:
Kodeks Synajski
–
א (patrz także
faksymile Kodeksu Synajskiego), Kodeks Watykański
–
B, 614, 1175, 1409 1505 i szereg lekcjonarzy: l 60, l 592, l 1439.
Niektóre rękopisy podają także wariant: κυρίου – Pana (tu raczej w sensie: Syna, że to On nabył „krwią swoją”), którą popierają m.in.:
papirus
–
P74, kodeksy:
kodeks Aleksandryjski
(patrz także faksymile
Kodeksu Aleksandryjskiego) –
A,
C*
D
E
Ψ
33 181 307 453 945 1739 2818
W grupie tekstu bizantyjskiego Byz występuje wariant łaczący powyższe: τοῦ κυρίου καὶ θεοῦ – Pana i Boga – ale pokrywa się on znaczeniowo z τοῦ θεοῦ.
Ponadto grupa bizantyjska (późna, tekst większościowy) posiada lekcję: διὰ τοῦ ἰδίου αἵµατος – przez własną krew – wyraźnie w szyku przydawki179
– jakby chciano ostatecznie uciąć wszelkie nieporozumienia.
W wersajch łacińskich mamy podobnie: Attendite vobis et universo gregi, in quo vos Spiritus sanctus posuit episcopos regere/pascere ecclesiam Dei, quam adquisivit/acquisivit sanguine suo – „którą nabył/zdobył własną krwią”. Oczywiście zgodnie z kanonami krytyki tekstu przyjmuje się „lectio difficilior potior faciliori” – tj. lekcję trudniejszą niż łatwiejszą.
W przekładach polskich przeważa tendencja, aby odnieść przymiotnik ἰδίου – "własnego" do Boga. Tłumaczenie KR w pierwszych dwóch wydaniach oddawało werset tak, jak pozostałe katolickie, tj. „jego własną krwią” (kolejne wydania w tym i BWP mają już zmieniony tekst patrz: zestawienie).
Być może nikt do końca nie rozstrzygnie – z punktu widzenia filologii – jakie jest ostateczne brzmienie tego wersetu. Oba proponowane warianty są dopuszczalne i jak widać zależą od subiektywnej interpretacji i wyczucia tłumacza. Rzadsze są jednak translacje (KR/BWP, SŻ, NŚ, KŻ), które wybierają wersję z wyrażeniem: „Syn” oraz dwie (tj. BW, PW), które wybierają wariant z τοῦ κυρίου – Pana, pańską.- 175) Teologicznie rzecz ujmując, można tu domniemywać, że przedmiotem działania Bożego jest Jego natura, a nie którakolwiek z osób. Zob. ABC teologii dogmatycznej, str. 187; J. H. Moulton w swej A Grammar of New Testament Greek, Prolegomena, vol. I , Edinburgh: T & T Clark, 1906 str. 90 sugeruje oddać jako: "Krew, która była jego własną". Zob. także R.H. Countess Błędy doktryny świadków Jehowy, wydawnictwo "Vocatio", Warszawa 1998, str 89-93 oraz skany z tej publikacji.
- 176) Nie do końca, gdyż istnieją manuskrypty, które mają wariant: "Pana", zob. Krytyka tekstu.
- 177) Ale tu pojęcie "Bóg" w sensie natury, zob. przypis 174, inaczej wtedy mamy być może do czynienia z herezją trynitarną – patrypasjanizmem.
- 178) B. M. Metzger The Textual commentary on the Greek New Testament, United Bible Societies, 1971, str. 481;
- 179) Warto wiedzieć, że sformułowanie: τοῦ αἵµατος τοῦ ἰδίου jest tożsame z: τοῦ ἰδίου αἵµατος i oznacza: własną krwią. Ten drugi wariant jest jednak bardziej jednoznaczny, gdyż przydawka konkretnie określa podmiot.