Komentarz do Dz 5:42

1. Wydaje się, że powyższy tekst może być przykładem, jak dostosować tłumaczenie do religijnych zwyczajów. Zauważmy, że w żadnym z polskich przekładów nie użyto wyrażenia, jakie zostało zastosowane w NT wydanym przez świadków Jehowy (przekład NŚ). Werset ten wykorzystywany jest przez nich, aby wesprzeć praktykę głoszenia „od domu do domu”.

2. Otóż tłumacze z Towarzystwa "Strażnica" argumentują157, że wyrażenie κατ' οἶκον jako konstrukcja κατά + accusativus nie tworzy okolicznika miejsca: „w domu”, lecz występuje w funkcji dynamicznej, dystrybutywnej, wskazując, że dana czynność jest wykonywana w wielu miejscach, każda z osobna i można oddać je przez: "od domu do domu".

W innym tekście: Dz 20:20 przekład NŚ przekazuje tę konstrukcję tak samo, ale z kolei we fragmencie Dz 2:46, gdzie występuje identyczne κατ' οἶκον – mamy: „w domach”, czyli jako accussativus loci. Tłumaczenie śJ jest zatem niezbyt konsekwentne.

Pozostałe polskie translacje przekazują (w tym oraz pozostałych fragmentach) jednolicie i konsekwentnie, tzn. mamy w nich wyrażenia: "po domach" lub "w domach"158.

3. Odnosi się wrażenie, że tłumaczenie "od domu do domu" jest manierą anglosaską159. W gramatykach160, słownikach161 jak i przekładach angielskich162 taki zwrot jest dość powszechnie używany i rejestrowany. Znamienne, że w polskiej tradycji translatorskiej ani słowniki, ani przekłady tudzież komentarze nie podają formy dystrybutywnej: "od domu do domu". Być może nasi tłumacze (wpływ Tradycji?) uznają, że taka praktyka w pierwotnym chrześcijaństwie nigdy nie istniała.

4. Przeciwnicy przekładu zaproponowanego przez śJ starają się także wykazać, iż gdyby tłumaczyć tak, jak jest w przekładzie NŚ, to konstrukcja gramatyczna powinna być podobna do tej, jaką mamy np. w: Łk 10:7 – ἐξ οἰκίας εἰς οἰκίαν – z (od) domu do domu (albo jak w konstrukcji z Mt 23:34: ἀπὸ πόλεως εἰς πόλιν – z (od) miasta do miasta) oraz wykazują, że przyimek κατά w przypadku accusativu wskazuje raczej na miejsce, zatem oznacza: po domach, w domach. Wydaje się więc, że taka jest najbardziej poprawna translacja tego wyrażenia.

5. Część tłumaczy określenie: "od domu do domu" widzi we fragmencie 1Tm 5:13, w oryginale mamy: περιερχόμεναι τὰς οἰκίας. Zestawienie pokazane jest poniżej:

EDW chodząc od domu do domu SK biegać od domu do domu EDG chodząc od domu do domu
KUL krążąc po domach W chodzić po domach BTI krążyć po domach
BP krążąc po domach BTII-V krążąc po domach KR/BWP krążąc po domach
BW chodząc od domu do domu PW chodzą po doma SŻ chodząc od domu do domu
SŻ3 nachodzić innych po domach NŚ włócząc się po domach PI obchodząc wkoło domy
PJ krążąc po domach PE gdy obchodzą domy PD obchodzić domy
KŻ krążąc od domu do domu BL krążąc po domach EP krążąc po domach
NBG obchodząc wkoło domy PL chodzić po domach UNT chodząc od domu do domu
UBG chodząc od domu do domu EPP krążyć po domach

Jednak także i w tym fragmencie widzimy, że tłumaczenia nie są jednoznaczne.

    Analiza gramatyczno-filologiczna Dz 5:42    
πᾶσάν – adiectivum, accusativus femininum singularis – przymiotnik od: πᾶς, πᾶςα , πᾶν – każdy, każdy kto, wszystek, cały, całkowity, wszelki, kto bądź; jaki bądź, jakikolwiek; pełny, najwyższy;

τε – coniunctio/particula – spójnik/partykuła: i, a, również; ponadto;

ἡµέραν – substantivum, accusativus femininum singularis – rzeczownik od: ἡμέρα, ἡ – dzień;

ἐν – praepositio (+ dat.) – przyimek: w, na (coś, kogoś); z, przy, blisko, obok, wśród, za, między, u, od, do, pod, przez, przed, podczas, gdy, ponieważ, za przyczyną, za pomocą, przy pomocy, w obecności, z powodu, dzięki, w czasie, w ciągu, podstępem, ze względu; *w jedności*;

τῷ ἱερῷ – substantivum, dativus neutrum singularis – rzeczownik od: ἱερός, τό – świątynia;

καὶ – coniunctio – spójnik: i, a;

κατ' – praepositio (+acc) – przyimek: κατά – wzdłuż (i wszerz), ku, poprzez, w czasie, podczas, po kolei, około, kolejno; dla, do, ze względu (na coś); w odniesieniu do (czegoś), ku dołowi, w zakresie, w dół; zgodnie z, stosownie do; przeciwko, w tył, do tyłu, wstecz;

οἶκον – substantivum, accusativus masculinum singularis – rzeczownik od: οἶκος, ὁ – dom, mieszkanie, siedziba, posiadłość, gospsodarstwo;

οὐκ – adverbium/particula – od οὐ; przed samogłoską οὐκ lub przed przydechem mocnym οὐχ – nie;

ἐπαύοντο – verbum, indicativus imperfecti medii et passivi 3 persona pluralis – czasownik od: παύω – zatrzymać, powstrzymywać (coś od czegoś); med. i pass.: przestawać, ustawać, zaprzestawać, kończyć się, powstrzymywać się, być wolnym;

διδάσκοντες – participium, praesentis activi nominativus masculinum pluralis – imiesłów od: διδάσκω – uczyć, pouczać, nauczać; wyjaśniać, wykazywać; wskazywać (na coś);

καὶ – coniunctio – spójnik: i, a;

εὐαγγελιζόµενοι – participium, praesentis medii et passivi nominativus masculinum pluralis – imiesłów od: εὐαγγελίζω – głosić dobrą nowinę, ewangelizować;

τὸν Χριστόν – substantivum, accusativus masculinum singularis – rzeczownik od: Χριστός, ὁ – Chrystus, pomazaniec, namaszczony, pomazany, Mesjasz;

Ἰησοῦν – substantivum, accusativus masculinum singularis – rzeczownik od: Ἰησοῦς, ὁ – Jezus;
            Krytyka tekstu Dz 5:42            

5:42 Tekst przekazany w większości rękopisów jednomyślnie, bez znaczących wariantów.

        Wnioski dotyczące Dz 5:42        

W polskiej tradycji translatorskiej przekład tego wersetu w wydaniu NŚ (z wyrażeniem od domu do domu) jest nowinkarski. Pozostałe translacje podają tradycyjny zwrot: w domach, po domach itp. Choć tłumaczenie Towarzystwa "Strażnica" jest możliwe (zob. poparcie gramatyk, słowników anglosaskich), to jednak wydaje się, że śJ przetłumaczyli rozważany fragment tak, aby przekaz pasował do ich praktyk religijnych. Historia wczesnego chrześcijaństwa raczej nie potwierdza, aby w ten sposób głoszono ewangelię.

  1. 157) Wnikliwe poznawanie Pism, tom 1, str. 697, hasło: Głosiciel, głoszenie;
  2. 158) Komentarz Biblii lubelskiej do tego fragmentu podaje, że κατ' οἶκον jest "zwrotem technicznym, oznaczającym Kościół domowy", tamże str. 85;
  3. 159) Choć nie do końca tak jest, patrz bowiem: TDNT, tom V, str. 130, hasło: οἶκος, gdzie zarejestrowano tłumaczenie: "od domu do domu", a jest to słownik tłumaczony z języka niemieckiego (Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament von Gerhard Kittel);
  4. 160) Np. H.E. Dana, J.R. Mantey A Manual Grammar of the Greek New Testament, The Macmillan Company, New York, 1927, str. 107;
  5. 161) W.F Arndt, F.W. Gingrich A Greek – English Lexicon of the New Testament and other early christian literature, BDAG3, The University of Chicago Press, str. 512; (wcześniejsze jednakże wydania nie rejestrują znaczenia: "od domu do domu", a jedynie: "in the various houses" – "w/po różnych domach".
  6. 162) Np. New American Standard Bible, New International Version i inne.