PISMO ŚWIĘTE NOWEGO TESTAMENTU – ANTOLOGIA POLSKICH PRZEKŁADÓW PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ (1945-2023)

Komentarz do J 10:29

I. Tekst różnie tłumaczony ze względu na trudności w rekonstrukcji autentycznej wypowiedzi Pana Jezusa. Mamy tu problem związany z krytyką tekstu, mianowicie istnieją co najmniej dwie wersje przekazane w świadectwach, różniące się dwoma szczegółami.

1. Pierwsza lekcja, przyjęta np. w wydaniu A. Merka ma postać:

ὁ πατήρ μου ὃς δέδωκέν μοι πάντων μείζων ἐστίν,

czyli:

zaimek w rodzaju męskim	ὃς	który	oraz stopień wyższy przymiotnika μέγας, μεγάλη, μέγα – wielki; potężny, znaczący, silny, wzniosły w rodzaju męskim	μείζων	oznaczający – większy, potężniejszy, silniejszy	dotyczy "owiec" i podmiotem jest: ὁ πατήρ – Ojciec

Tłumaczymy wtedy np:

2. Druga, przyjęta np. w wydaniu K. Alanda brzmi:

ὁ πατήρ μου ὃ δέδωκέν μοι πάντων μεῖζόν ἐστιν

czyli:

zaimek w rodzaju nijakim	ὃ	które	oraz stopień wyższy przymiotnika μέγας, μεγάλη, μέγα – wielki; potężny, znaczący, silny, wzniosły w rodzaju nijakim	μεῖζόν	oznaczający – większe, potężniejsze, silniejsze	dotyczy abstrakcyjnych pojęć, związanych z dziedziną boską i są one podmiotem

Tłumaczymy np:

Wg drugiego przekazu Jezus mówi o trzodzie, życiu wiecznym lub planie zbawienia jako o najważniejszej sprawie na świecieh.

II. Widzimy, że w przekładach dominuje raczej wersja – umownie nazwijmy – Merka: "Ojciec, który dał (...) jest większy od wszystkich", czyli forma męska zaimka i przymiotnika. Być może ta lekcja lepiej pasuje do kontekstu.

Trzeci z możliwych wariantów wybiera tłumacz komentarza KUL-owskiego, tj.:

zaimek w rodzaju nijakim	ὃ	które	oraz stopień wyższy przymiotnika μέγας, μεγάλη, μέγα – wielki; potężny, znaczący, silny, wzniosły w rodzaju meskim	μείζων	oznaczający – większy, potężniejszy, silniejszy	dotyczy abstrakcyjnych pojęć, związanych z dziedziną boską, ale podmiotem jest Ojciec

I przekład brzmi:

III. Tylko cztery translacje: EDW, W, PW oraz NŚ przyjmują wersję z przymiotnikiem w rodzaju nijakim. Przy czym tu należy pamiętać, że dwie pierwsze są to przekłady z łaciny, gdzie mamy: Pater meus quod dedit mihi maius omnibus est; et nemo potest rapere de manu Patris mei. Wydaje się, że wtedy tekst jest trudniejszy do przetłumaczenia, bowiem należy prerogatywy Syna odnieść do szeorko pojętej przestrzeni oddziaływania Boga, który jest "potężniejszy" niż wszystko.

W tym ostatnim wypadku jest to też trochę dziwne sformułowanie, bowiem Bóg jest z definicji najpotężniejszy, zatem stopień wyższy przymiotnika jest tu jakby za słaby. Czytelnik mógłby spodziewać się właśnie stopnia najwyższegoi.

IV. Interesującym szczegółem jest też tłumaczenie przekazane w wersji NŚ. Otóż śJ w swoim przekładzie dostawili słowo "inne", którego nie ma w oryginale. Bierze się to prawdopodobnie z pewnej dość konsekwentnej praktyki umniejszania roli Jezusa, w której Jego władza, czy moc jest ograniczona do sfery przypisanej stworzeniu. Sformułowanie "wszystko inne", wystepujące w przekładzie NŚ, użyte jest także we fragmencie Kol 1:15n, co do którego niektórzy zarzucają, że jest ono rażąco nierzetelnie oddane.

Dalsze pogłębienie tematyki polecam linki:

1. L. Morris – The Gospel according to John, str. 458-464, z serii: The New International Commentary of the New Testament Wm.B. Eerdmans Publishing Co. 1995.
2. F.J. Moloney, D.J. Harrington – The Gospel of John, str. 312-320, z serii: Sacra Pagina, published by Liturgical Press, 1998.

    Analiza gramatyczno-filologiczna J 10:29    

ὁ πατήρ – substantivum, nominativus masculinum singularis – rzeczownik – ojciec, rodzic, przodek, praojciec, sprawca, twórca, autor; pl.: ojcowie, przodkowie, protoplaści, praojcowie, rodzice;

µου – pronomen, genetivus 1 persona singularis – zaimek: ἐμοῦ (μου) od: ἐγώ – ja; tu: mój;

ὃ – pronomen, accusativus neutrum singularis – zaimek: ὅς, ἥ, ὅ – ten, ta, to; który, która, które; on, ona, ono; jaki, jaka, jakie;

δέδωκέν – verbum, indicativus perfecti activi 3 persona singularis – czasownik od: δίδωμι – trans.: dawać, powierzać, podarować, rozdawać, udzielać, użyczać; intr.: oddawać się, poświęcać (siebie lub kogoś czemuś, dla kogoś);

μοι – pronomen, dativus 1 persona singularis – zaimek: ἐμοῦ (μου) od: ἐγώ – ja; tu: mi;

πάντων – adiectivum, genetivus neutrum pluralis – przymiotnik od: πᾶς, πᾶσα, πᾶν – każdy, wszystek, cały;

μεῖζόν – adiectivum, nominativus neutrum singularis, gradus comparativus – stopień wyższy od przymiotnika: μέγας, μεγάλη, μέγα – wielki; potężny, znaczący, silny, wzniosły;

ἐστιν – verbum, indicativus praesentis activi 3 persona singularis – czasownik od: εἰμί – być, istnieć, zdarzać się, żyć, dziać się, następować, nastawać, przydarzać się; znaczyć, oznaczać; przebywać; być naprawdę, być obecnym, być dostępnym;

καὶ – coniunctio – spójnik i, a;

οὐδεὶς – adiectivum, nominativus masculinum singularis – przymiotnik: οὐδείς, οὐδεμία, οὐδέν – ani jeden, żaden, nikt, nic; (jako adv.) wcale nie;

δύναται – verbum, indicativus praesentis medii et passivi 3 persona singularis – czasownik od: δύναμαι – potrafić, móc, zdołać, być w stanie; (z inf.)

ἁρπάζειν – verbum, infinitivus praesentis activi – bezokolicznik od czasownika: ἁρπάζω – porywać, schwytać skwapliwie, zabierać, zagrabiać, chwytać, złapać, uprowadzić, opanować, ująć, zdobyć (z acc.);

ἐκ – praepositio – przyimek: (przed samogłoską ἐξ) – od, z, ze, spośród, skądś, poza, z dala; na (którym miejscu); odkąd, po; z racji (czegoś), dzięki (czemuś), przy pomocy (czegoś);

τῆς χειρὸς – substantivum, genetivus femininum singularis – rzeczownik od: χείρ, ἡ – ręka, ramię, dłoń, garść; met. panowanie; władza, moc;

τοῦ πατρός – substantivum, genetivus masculinum singularis – rzeczownik od: πατήρ, ὁ – jak wyżej;

            Krytyka tekstu J 10:29            

10:29 Lekcja u Alanda: ὃ δέδωκέν μοι πάντων μεῖζόν ἐστιν została przyjęta na podstawie następujących rękopisów i cytatów u Ojców Kościoła: B* it^a it^aur it^b it^c it^e it^f it^ff2 it^l it^r1 vg cop^bo goth Tertullian Hilary Ambroży Hieronim Augustyn WH

Lekcja wg Merka brzmi: ὃς δέδωκέν μοι πάντων μείζων ἐστίν, za którą opowiadają się manuskrypty: א (D δεδωκώς) L W Ψ.
Inne drobne warianty (zmieniony szyk wyrazów, opuszczenia): ὃς δέδωκέν μοι μείζων πάντων ἐστίν (P^66* opuszcza μοι) P^66(c) M U (1010 ἔδωκεν) (A Θ μεῖζον) (B² πάντων μεῖζον) E F G H K (X πάντων ἐστὶν μεῖζον) Δ Π (0141 μείζω) f¹ 28 33 565 700 892 1006 1009 1010 1071 1079 1195 1230 1241 1242 1292 1342 1365 1424 1505 1546 1646 2148 Byz Lect it^d syr^s syr^p syr^h syr^pal slav Bazyli Diodor Chryzostom Nonnos Cyryl Teodoret Ps-Atanazy
Wydaje się więc, że lekcja druga ma więcej lepszych świadków i być może to ważyło na jej przyjęciu.

        Wnioski dotyczące J 10:29        

Tekst jest trudny do przetłumaczenia i raczej nie można jednoznacznie ustalić jaki jest dokładny sens wypowiedzi Jezusa.

1. a) Domyśl. "owce";
2. b) Wg Ewangelia św. Jana, Listy Powszechne, Apokalipsa, z serii: Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych, t. 10 – praca zespołowa pod redakcją ks. Janusza Frankowskiego. Współredaktor w zakresie pism NT ks. Roman Bartnicki. Wyd. Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1992, str. 42;
3. c) Ewangelia wg św. Jana, Wstęp – Przekład – Komentarz, opracował ks. Lech Stachowiak z serii: Pismo Święte Nowego Testemtentu w 12 tomach Wstęp – Przekład – Komentarz, pod redakcją ks. Eugeniusza Dąbrowskiego, ks. Feliksa Gryglewicza, Pallotinum Poznań-Warszawa 1975, str. 267;
4. d) Wg komentarza Biblii Jerozolimskiej Pallotinum 2006, str. 1493.
5. e) Wg Ewangelia św. Jana, Listy Powszechne, Apokalipsa, z serii: Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych, t. 10, str. 42;
6. f) Ewangelia wg św. Jana, Wstęp – Przekład – Komentarz, ks. Lech Stachowiak, str. 267;
7. g) Wg komentarza Biblii Jerozolimskiej Pallotinum 2006, str. 1493.
8. h) Za ks. prof. Mędalą w Ewangelia św. Jana, Listy Powszechne, Apokalipsa, z serii: Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych, t. 10, str. 42;
9. i) Choć tak naprawdę greka kojne pozwala tu traktować ten comparativus jako superlativus. Zob. W.D. Mounce Basic of Biblical Greek, str. 111 oraz np. BDF §60, str. 33;