Komentarz do Mt 27:52-53

1. Prawie wszystkie tłumaczenia oddały ten fragment identycznie. Jedynym, który odbiega, jest przekład NŚ. Podmiotem w naszym tekście jest wyrażenie: πολλὰ σώματα τῶν κεκοιμημένων – „wiele ciał zmarłych” oraz orzeczenie: ἠγέρθησαν tzn. "podniosło się (zmartwychwstało)" lub w formie biernej (na co tu greka pozwala): "zostało podniesionych" (wskrzeszonych)".
Kluczowym słowem jest imiesłów: ἐξελθόντες w aoryście strony czynnej, który zazwyczaj oddawany jest jako: wyszedłszy lub w formie zdania podrzędnego: którzy wyszli.

2. Aby spróbować rozstrzygnąć, jaką formę wybrać: "wyszedłszy" (imiesłowu) czy "wychodziły" (czas przeszły, niedokonany) przypatrzmy się zestawieniu, jak w innych tekstach leksem ἐξελθόντες oddają pozostałe przekłady. Otóż czasownik w tej formie w NT występuje 18 razy. Szczegóły podaje tabela.

Widzimy, że większość tłumaczy oddaje imiesłów ἐξελθόντες – participium aoristi activi nominativus masculini pluralis od: ἐξέρχομαι (zob. wyżej: znaczenie) zwykle jako: "wyszedłszy" lub w formie zdania podrzędnego: "którzy wyszli" (w aoryście, mogącym wskazywać jednorazową czynność, która się dokonała).

Niestety w przekładzie NŚ widzimy, że zastosowany czasownik "wychodziły" nie zachowuje formy dokonanej.

Ponadto nie wiadomo skąd twórcy przekładu śJ uznali, że należy zmienić podmiot i wprowadzić drugi, mianowicie jakieś inne osoby, które "wychodziły spomiędzy grobów". Po co osoby te miałyby udawać się do świętego miasta po zmartwychwstaniu? Nie wiadomo czemu istotną wiadomością był fakt, że "wiele ciał świętych (...) stało się widocznych dla wielu ludzi"?

3. Można jednak spróbować odpowiedzieć na to pytanie. Otóż wydaje się, że tłumacze śJ położyli chyba nadmierny akcent na przyimek: ἐκ – dla którego przyjęto znaczenie: spomiędzy tj. "spomiędzy grobów". Zauważmy, że reszta polskich przekładów nie koncentruje się zbytnio na tym przyimku i przekazuje: "z grobów". Jeśli jednak przyjąć takie znaczenie, jakie proponują śJ, to naturalnie szuka się dodatkowego wątku, mianowicie kogoś, kto mógłby wyjść "spomiędzy grobów", a nie "z grobów". Stąd – uważam – dodatkowy podmiot, zupełnie zmieniający sens tego wersetu91. Zwrot ἐκ τῶν μνημείων występuje w NT jeszcze 2 razy (Mt 8:28 oraz Mk 5:2). Warto zauważyć, że w tych miejscach przekład NŚ jest konsekentny w tłumaczeniu i zawsze dotyczy osób, które wychodzą: spomiędzy grobów. Prawdopopdobnie na podstawie tych tekstów Towarzystwo "Strażnica" uznało, że należy rozumieć tu wyjście osób, zamieszkujących cmentarze92 (zob. Mk 5:3).

4. Kolejną kwestią w naszym fragmencie, o której warto nadmienić, jest tłumacznie leksemu: μνημεῖον. Podstawowe znacznie tego wyrazu to: grób, grobowiec, pomnik. Jedynie przekład NŚ wprowadza raczej nowinkarskie tłumaczenie: *grobowiec pamięci*. Czy taki związek frazeologiczny odnosi się do miejsca pochówku pamięci? Albo czy jest to może określenie miejsca (osoby), o którym ktoś (Bóg?) pamięta?

ŚJ uczą, że jest to miejsce, w którym Bóg zachowuje pamięć o zmarłym93. Oczywiście mamy tu do czynienia z pewną grą słów w etymologii słowa τὸ μνημεῖον oraz ἡ μνῆμα opartego na tym samym rdzeniu – związanym z pamięcią (ἡ μνήμη, ἡ μνεία). W języku polskim mamy podobnie, np.: – pomnik, (w staropolskim: pomnij, pamiątka) – to miejsce upamiętniające osobę, zdarzenie itp.
  Analiza gramatyczno-filologiczna Mt 27:52-53 
καὶ – coniunctio – spójnik: i, a;

τὰ μνημεῖα – substantivum, nominativus neutrum pluralis – rzeczownik od: μνημεῖον, τό – grób, grobowiec, nagrobek, pomnik, *grobowiec pamięci*;

ἀνεῴχθησαν – verbum, indicativus aoristi passivi 3 persona pluralis – czasownik od: ἀνοίγω – wyjawiać, odkrywać; otwierać, odmykać (drzwi) pass: być otwartym, stać otworem;

καὶ – coniunctio – spójnik: i, a;

πολλὰ – adiectivum, nominativus neutrum pluralis – przymiotnik: od πολλύς, πολλή, πολλύ – liczny, mnogi, pl. wielu; duży, obszerny, szeroki; οἱ πολλοί – liczni, wielu (o osobach);

σώματα – substantivum, nominativus neutrum pluralis – rzeczownik od: σῶμα, τό – ciało; osoba, ludzka istota, zwłoki, trup, padlina; rzeczywistość, substancja materialna;

τῶν – articulo, genetivus masculinum pluralis – rodzajnik w genetiwie; ten tu: tych;

κεκοιμημένων – verbum, participium perfecti medii genetivus masculinum pluralis – czasownik od: κοιμάομαι – zasypiać, spać, umierać;

τῶν κεκοιμημένων – od: οἱ κεκοιμήμενοι – rzeczownik odimiesłowowy: ci którzy zasnęli, umarli;

ἁγίων – adiectivum, genetivus masculinum pluralis – przymiotnik od: ἅγιος, -α, -ον – święty, poświęcony; czysty;

ἠγέρθησαν – verbum, indicativus aoristi passivi 3 persona pluralis – czasownik od: ἐγείρω – budzić, pobudzać, wznosić, podnosić, wskrzeszać, powoływać; powstawać, występować; intr.: wstawać, wyciągać, podnosić się, czuwać; zmartwychwstać; pass.: obudzić się, ocknąć się, wstawać, powstawać, pojawiać się, występować;

τῶν ἁγίων – substantivum, genetivus masculinum pluralis – rzeczownik odprzymiotnikowy: świętych;

καὶ – coniunctio – spójnik: i, a;

ἐξελθόντες – verbum, participium aoristi activi nominativus masculinum pluralis – czasownik od: ἐξέρχομαι – wychodzić, odchodzić, wyruszać, wymaszerować, wysiadać, rozchodzić się; opuszczać;

ἐκ – praepositio (+ gen.) – przyimek, przed samogłoską ἐξ: od, z, ze, spośród; poza, skądś, z dala; na (którym miejscu); odkąd, po; z racji (czegoś), dzięki (czemuś), przy pomocy (czegoś);

τῶν μνημείων, – substantivum, genetivus neutrum pluralis – rzeczownik od: μνημεῖον, τό – jak wyżej;

μετὰ – praepositio (+ acc.) – przyimek: pomiędzy, do, po, za (kimś, czymś), według (czegoś), w poszukiwaniu (kogoś, czegoś), wśród nich, między nimi, z tyłu, dalej, potem;

τὴν ἔγερσιν – substantivum, accusativus femininum singularis – rzeczownik od: ἔγερσις, ἡ – przebudzenie, zmartwychwstanie;

αὐτοῦ – pronomen, genetivus masculinum 3 persona singularis – zaimek od: αὐτός, – ή, – ό – jego, jej, jego;

εἰσῆλθον – verbum, indicativus aoristi activi 3 persona pluralis – czasownik od: εἰσέρχομαι – wchodzić, przybywać przychodzić, przyjść, wstąpić;

εἰς – praepositio (+ acc.) – przyimek: o kierunku: do, ku, na, w; o terminie: do, aż, przez, aż do, na; o granicy i mierze czynności: do, aż do, około, po; o przyczynie: z powodu, ze względu, na skutek; o stosunku do osoby lub rzeczy: względem, co do, o (kimś); o sposobie: na (obecny sposób), na (miarę), w (miarę); o celu lub przedmiocie: dla, na, ku;

τὴν πόλιν – substantivum, accusativus femininum singularis – rzeczownik od: πόλις, ἡ – miasto;

τὴν ἁγίαν πόλιν – świętego miasta;

ἁγίαν – adiectivum, accusativus femininum singularis – przymiotnik od: ἅγιος, -α, -ον – jak wyżej;

καὶ – coniunctio – spójnik: i, a;

ἐνεφανίσθησαν – verbum, indicativus aoristi passivi 3 persona pluralis – czasownik od: ἐμφανίζω – ukazać się, ukazywać się, okazać się, zamanifestować;

πολλοῖς – adiectivum, dativus masculinum pluralis – przymiotnik od: πολύς, -ή, -ύ – wielu, liczny;
            Krytyka tekstu Mt 27:52-53            

27:52 W tradycji rękopiśmiennej werset posiada dwa główne warianty. Część manuskryptów (א B D L Θ f1, f13 33) zawiera wersję: ἠγέρθησαν, którą tłumaczymy jako: były podnoszone, zaś w innych rękopisach (A C W 090 Byz ς) mamy lekcję: ἠγέρθη verbum, participium perfecti medii genetivus masculinum pluralis – podnosząc się.

        Wnioski dotyczące Mt 27:52-53        

W naszym fragmencie obserwujemy, że wszystkie przekłady – oprócz NŚ – są wierne tekstowi greckiemu. Wydaje się, że przekład śJ dość swobodnie i nierzetelnie odzwierciedlił myśl oryginału94. Niepotrzebnie wprowadzono dodatkowy podmiot oraz zmieniono czas imiesłowu sprawiając, że zaburzona została struktura i spójność przekazu, a w konsekwencji przekład stał się niezrozumiały.

W pozostałych translacjach jednoznacznie i poprawnie przekazano treść ewangelijnej wypowiedzi. Na marginesie warto zauważyć, że leksem ἐξελθόντες w przekładzie NŚ jest konsekwentnie oddawany jako np.: wyszedłszy, wyszły/wyszli (w czasie przeszłym dokonanym, zob. wspomniana wcześniej tabela), a tylko w tym miejscu jako czasownik w formie niedokonanej: "wychodziły".

Można zatem sformułować tezę, że tłumaczenie tego fragmentu dokonane przez Towarzystwo "Strażnica" jest tendencyjne, nierzetelne, podporządkowane doktrynie.

  1. 91) Krytycy Przekładu Nowego Świata twierdzą, że tekst śJ był identyczny z tłumaczeniem spirytysty – niejakiego Johannesa Grebera, zob. http://www.piotrandryszczak.pl/greber.html
  2. 92) Chodzi być może o groty, które służyły za grobowce albo przedsionki, które posiadały bogatsze groby i w których nierzadko chronili się opętani, jako wykluczeni ze społeczności. Zob. Ewangelia wg św. Mateusza, tzw. komentarz KUL-owski, str. 171 oraz Ewangelia wg św. Mateusza z serii Nowy Komentarz Biblijny, str. 363.
  3. 93) Więcej szczegółów zob. Wnikliwe poznawanie Pism, tom 1, str. 755, hasło: Grobowiec pamięci;
  4. 94) Zob. The Kingdom Interlinear Translation, str. 152;